లండన్ : కనీసం 40 ఆఫ్రికన్ దేశాలు తమ డబ్బును... బ్రిటన్, ఫ్రాన్స్, జర్మనీల్లో ముద్రించుకుంటాయి. నైజీరియా, మొరాకో, కెన్యా వంటి కొన్ని ఆఫ్రికన్ దేశాలు మాత్రమే తమ స్వంత కరెన్సీలను, నాణేలను ముద్రించడానికి తగినన్ని వనరులను కలిగి ఉన్నాయి. గత జూలైలో, నైజీరియన్ సెంట్రల్ బ్యాంక్‌ను సందర్శించిన గాంబియా ప్రతినిధి బృందం పశ్చిమ ఆఫ్రికా పొరుగు దేశం నుండి గాంబియన్ దలాసిని ఆర్డర్ చేయవచ్చా అని ప్రశ్నించింది. గాంబియా సెంట్రల్ బ్యాంక్ గవర్నర్ బువా సైదీ మాట్లాడుతూ ‘దేశం దాని జాతీయ కరెన్సీలో తక్కువగా నడుస్తోంద’ అని పేర్కొన్నారు. దగ్గరదగ్గరగా... అంటే...
1994 నుండి గాంబియాను పాలించిన మాజీ అధ్యక్షుడు యాహ్యా జమ్మెహ్ ఓటమి తర్వాత చిన్న పశ్చిమ ఆఫ్రికా దేశం తన కరెన్సీని పునఃరూపకల్పన చేసుకోవాల్సి వచ్చింది. ఆయన... 2016 ఎన్నికలలో ఓటమిని అంగీకరించడానికి నిరాకరించిన తర్వాత దేశ బహిష్కరణకు గురయ్యాడు. రెండు దశాబ్దాలకు పైబడిన తన పాలనలో... ఆయన మానవ హక్కుల ఉల్లంఘనలు, రాజకీయ ప్రత్యర్థుల హత్యలకు పాల్పడినట్లు ఆరోపణలు ఎదుర్కొంన్నారు. జమ్మెహ్, దేశం యొక్క నోట్లపై తన చిత్రాలను ముద్రించుకున్నాడు.
కాగా... అతని బహిష్కరణ తర్వాత... గాంబియన్ సెంట్రల్ బ్యాంక్ ఆ చిత్రాలను నాశనం చేయడం మొదలైంది. ఇప్పుడు, దలాసి నోట్లపై ఓ ‘మత్స్యకారుడు తన పడవను సముద్రంలోకి నెట్టడం, ఒక రైతు తన అన్నం పెట్టడం, రంగురంగుల, స్వదేశీ పక్షుల చిమ్మడం’ వంటి చిత్రాలున్నాయి. నగదును ఔట్‌సోర్సింగ్ చేయడమన్న సమస్య మాత్రం మిగిలే ఉందన్న వ్యాఖ్యానాలకు దేశంలో కొదవ లేదు. గాంబియా దాని సొంత కరెన్సీని ముద్రించదు. ఈ ప్రక్రియను బ్రిటన్ కంపెనీల్లో ముద్రించుకుంటుంది. ఫలితంగా లిక్విడ్ మనీ కొరత ఏర్పడుతోందని చెబుతున్నారు. ఇక... గాంబియా కూడా తన డబ్బును మరొక దేశంలో ముద్రించుకుంటోంది. ఆఫ్రికాలోని 54 దేశాల్లో మూడింట రెండు వంతుల కంటే ఎక్కువ దేశాలు తమ డబ్బును విదేశాలలో ముద్రించుకుంటున్నాయి. ఆఫ్రికన్ సెంట్రల్ బ్యాంకులు భాగస్వామ్యమైన అగ్ర సంస్థల్లో బ్రిటిష్ బ్యాంక్ నోట్ ప్రింటింగ్ దిగ్గజం డిలారూ, స్వీడన్‌కు చెందిన క్రేన్, జర్మనీకి చెందిన గీసెకే ప్లస్ డెవ్రియెంట్ ఉన్నాయి.
కాగా... దాదాపు అన్ని ఆఫ్రికన్ దేశాలు తమ కరెన్సీలను దిగుమతి చేసుకోవడం ఆశ్చర్యకరమే. ఇక... అంగోలా, ఘనా వంటి ధనిక దేశాలకు పూర్తిస్థాయి స్వయంప్రతిపత్తి, ఆర్థిక సమృద్ధి సమస్యలున్నాయి. దక్షిణ సూడాన్, టాంజానియా, మౌరిటానియా సహా ఏడు వరకు ఇతర దేశాలు జర్మనీలో తమ కరెన్సీని ముద్రించుకుంటున్నాయి. కాగా... పలు ఫ్రెంచ్ మాట్లాడే ఆఫ్రికన్ దేశాలు తమ డబ్బును ఫ్రాన్స్ సెంట్రల్ బ్యాంక్, ఫ్రెంచ్ ప్రింటింగ్ కంపెనీ ఒబెర్తుర్ ఫిడ్యూసియార్‌తో ముద్రించుకుంటున్నాయి. అమెరికా డాలర్ ధరకు సంబంధించి 6, 14 సెంట్ల మధ్య ఉన్నప్పటికీ... దలాసి వంటి ఆఫ్రికన్ కరెన్సీలను ముద్రించడానికి ఎంత ఖర్చవుతుందో స్పష్టంగా వివరాలు లభ్యం కావడంలేదని సంబంధిత వర్గాలు చెబుతున్నాయి. కాగా... 40 కు పైగా ఆఫ్రికన్ కరెన్సీల ప్రింటింగ్ ఖర్చు భారీగా ఉంటుందని చెబుతున్నారు. నాలుగేళ్ల క్రితం...
2018 లో... ఘనాలోని సెంట్రల్ బ్యాంక్ అధికారి స్థానిక జర్నలిస్టులకు కరెన్సీ ముద్రణకు సంబంధించి అసమతుల్యత ఉందంటూ ఫిర్యాదు చేశారు. అంతేకాకుండా... అధిక షిప్పింగ్ రుసుము చెల్లించాల్సి వస్తోందన్న వాదనలు కూడా ఉన్నాయి. గాంబియా విషయంలో, అధికారులు షిప్పింగ్ ఖర్చులు £ 70 వేల(€ 84 వేలు, $ 92 వేలు) మేర బిల్లును పెంచుతాయని చెప్పారు.
అధిక డిమాండ్ ఉన్నప్పటికీ, బేసిగా అనిపించినప్పటికీ... ఆఫ్రికన్ దేశాలు తమ కరెన్సీని విదేశాలలో ముద్రించడం అసాధారణం కాదని విశ్లేషకులు పేర్కొంటున్నారు. కాగా... ప్రపంచవ్యాప్తంగా పలు దేశాలు ఈ మాదిరి ప్రక్రియనే అనుసరిస్తుండడం గమనార్హం. ఉదాహరణకు, ఫిన్లాండ్, డెన్మార్క్ దేశాలు... ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న వందలాది సెంట్రల్ బ్యాంకుల మాదిరిగానే తమ ‘డబ్బు’కు సంబంధించి... ఔట్‌సోర్స్ చేస్తాయి. అమెరికా, భారత్ వంటి కొన్ని దేశాలు... తమ స్వంత కరెన్సీలను ఉత్పత్తి చేస్తాయన్న విషయం తెలిసిందే.
ఆఫ్రికన్ సెంటర్ ఫర్ ఎకనామిక్స్ రీసెర్చ్ నుండి మ్మా అమరా ఎకెరుచే మాట్లాడుతూ... ‘ఒక దేశం యొక్క కరెన్సీకి ఎక్కువ డిమాండ్ లేనప్పుడు, యూఎస్ డాలర్, లేదా... బ్రిటీష్ పౌండ్ మాదిరిగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉపయోగించబడనప్పుడు... ఇంట్లో ముద్రించుకోవడంవల్లే వ్యయం భారీగా తగ్గుతుందని చెబుతున్నారు. గాంబియా, లేదా... సోమాలిలాండ్ వంటి తక్కువ జనాభా ఉన్న దేశాలు తమ స్వంతంగా ముద్రించుకున్నట్లైతే... వారికి అవసరమైన దానికంటే ఎక్కువ డబ్బు ఉంటుందన్న వ్యాఖ్యానాలున్నాయి.
ఇవి కూడా చదవండి